Massoud Ranjbar

تیره Resedaceae بر اساس ردهبندی IV APG( 2111 )در راسته Brassicales قرار دارد و شامل حدود 85 گونه و 1 جنس است. Reseda L. ،Randonia Coss. ،Oligomeris Cambess. ،Ochradenus Delile ،Caylusea A. St.-Hil.( جنس شش شامل تیره این (Ortega Sesamoides andاست که به طور گسترده در جهان قدیم که مرکز اصلی تنوع گونهای آنهاست، در مناطق خشک حوضه مدیترانه، آسیای مرکزی تا جنوب شرقی آسیا، هند، آفریقا، جنوب غربی ایالات متحده و مکزیک توزیع شدهاند. بسیاری از گونههای این تیره در زیستگاههای خشک رشد نموده، برخی علفهای هرز وبرخی دیگر محدود به کوههای بلند هستند. تلاشهای بسیاری برای طبقه بندی گونههای Resedaceae انجام شده است که اساسا بر روی ویژگیهای ریخت شناسی تمرکز دارد. در این مطالعه، تیره مذکور برای اولین بار در ایران مورد بررسی قرار گرفت. نمونههای جمعآوری شده و نیز نمونههای نگهداری شده در هرباریومهای BASU، FUMH و مرکز تحقیقات خوزستان به طور دقیق مورد مطالعه قرار گرفت. شناسایی نمونهها با استفاده از فلورها، مونوگرافها و سایر منابع انجام شد و به منطوررفع برخی ابهامات و پیچیدگیهای جنس ها و گونههای این تیرهاز صفات ریختشناسی و ریزریختشناسی و کروموزومی استفاده شد. در این تیره پوشش کرکی سطح برگ و ساقه، ویژگیهای دانهی گرده و ویژگیهای دانه در تمام گونههای این تیره با استفاده از میکروسکوپ الکترونی مورد بررسی قرار گرفت. همچنین مطالعات کروموزومی در برخی از گونهها انجام شد. در نتیجه، یک گروهبندی طبیعی برای جنسها و گونههای مورد مطالعه تهیه شد. آنالیز PCA برای دادههای ریختشناسی و ریزریختشناسی گونههای مورد مطالعه با استفاده از نرمافزار MVSP انجام شد. آنالیز مجموع دادههای پوشش کرکی برگ، ساقه، دانه و دانهی گرده نشان داد که برخی صفات مانند دانه و دانه گرده در توصیف گونهای مفیدتر هستند و در تعیین حدود گونهای و بخشبندی جنسها دارای ارزش تاکسونومیکی خوبی هستند. گروهبندی براساس دادههای ریزریختشناسی این صفات بخصوص مطالعات دانه و دانهگرده با روابط تبارزایشی جنسها و گونهها انطباق مناسبی داشتهاند. در پژوهش حاضر، دو زیر گونهی جدید در جنس Reseda پیشنهاد شدهاست.

زیرتیره ی Boraginoideae، در ایران، با حدود 37 جنس و 100 گونه ی گیاهی یک یا چند ساله، در بخش های شمالی، شمال غربی، غرب، جنوب غربی، جنوب و با حضور کمتر، در نواحی مرکزی و جنوب شرقی پراکندگی دارد. در مطالعه ی حاضر، 7 جنس Moltkia، Solenanthus، Rindera، Caccinia، Alkanna، Huynhia و Heliocarya، از زیرتیره ی مذکور، مورد مطالعه ی تاکسونومیکی قرار گرفت. بدین منظور، نمونه های جمع آوری شده توسط نویسنده و استاد راهنما از نقاط مختلف ایران، در طی 5 سال، و نیز نمونه های نگهداری شده در هرباریوم های BASU، TARI، W و WU به طور دقیق مورد مطالعه قرار گرفت. شناسایی نمونه ها با استفاده از فلورها، منوگراف ها و سایر منابع انجام شد. در این تحقیق، برای رفع برخی ابهامات و پیچیدگی های گونه ای جنس های مذکور، از مطالعه ی ریخت شناسی، ریز ریخت شناسی و مولکولی استفاده گردید. پس از بررسی های بسیار، در مطالعه ی جنس Moltkia، چک لیست گونه ای کامل، شامل تمامی موارد هم نامی ها، کلید شناسایی، اسامی استثنا شده و تعیین تیپ گونه ای (تیپیفیکیشن) برای سه گونه ی M. angustifolia، M. caerulea و M. gypsacea تهیه شد. همچنین، با توجه به نتایج مطالعات ملکولی پیشین و نیز مطالعه ی تکمیلی حاضر، یک گونه ی جدید برای این جنس پیشنهاد گردید. در مطالعه ی جنس Solenanthus، چک لیست گونه ای، نظیر آن چه در جنس پیشین صورت گرفت، برای دو گونهS. karateginus وS. plantaginifolius نیز ارائه شد. به علاوه، پیشنهاد چهار هم نامی جدید در جنس مذکور، تیپ گذاری جدید (نئوتیپیفیکیشن) و احیای یک گونه ی قدیمی با نام S. mollissimus صورت گرفت. در مطالعه ی جنس های Cacciniaو Rindera، آنالیز PCA حاصل از داده های ریخت شناسی از جوامع مختلف این دو جنس، با استفاده از نرم افزار MVSP، انجام شد. این آنالیز، نشان می دهد داده های مربوط به جام گل در توصیف و تعیین حدود گونه ای جنس Caccinia، حائز اهمیت است. آنالیز مذکور برای جنس Rindera، نیز حاکی از آن است که صفات ریختی، تنوع و تفکیک پذیری گونه ای خوبی نشان می دهد که این نتایج با بخش بندی ریدل در فلورا ایرانیکا همبستگی دارند. به علاوه، پیشنهاد یک هم نامی جدید برای R. bungei و ایجاد یک ترکیب جدید برای C. actinobole، صورت گرفت. در ادامه ی تحقیق، مقایسه ی تاکسونومیکی جنس Alkanna با جنس خویشاوندش Huynhia انجام شد که علاوه

جنس Scrophularia L. یکی از بزرگ ترین جنس های تیره ی Scrophulariaceae است که شامل 300-200 گونه می باشد. Scrophularia یک جنس با پراکنش وسیع است که متعلق به قلمرو هولارکتیک بوده و مرکز تنوع اولیه ی آن در ناحیه ی ایران- تورانی قرار دارد. با مهاجرت گونه های این جنس به سمت شرق و غرب، دومین مرکز تنوع این جنس در چین و نواحی اطراف و مرکز تنوع ثانویه دیگر آن در اروپا یکی در ناحیه ی بالکان و دیگری در شبه جزیره ی ایبریا واقع شده اند. ایران به تنهایی با بیش از 60 گونه از این جنس، به عنوان بخش اصلی مرکز تنوع آن محسوب می شود. در بین گونه های جنس Scrophularia، تنوع برگ، نوع گل آذین، شکل و رنگ جام، وجود یا عدم وجود ناپرچمی و شکل ناپرچمی می تواند به عنوان صفت تشخیصی استفاده شوند. در این مطالعه، 53 گونه از این جنس برای ایران مورد بررسی قرار گرفت. نمونه های جمع آوری شده توسط نویسنده و استاد راهنما و نیز نمونه های نگهداری شده در هرباریوم های BASU، TARI، T و TUH به طور دقیق مورد مطالعه قرار گرفت. شناسایی نمونه ها با استفاده از فلورها، منوگراف ها و سایر منابع صورت گرفت. در این تحقیق، برای رفع برخی ابهامات و پیچیدگی های گونه های این جنس از صفات ریخت شناسی و ریز ریخت شناسی استفاده شد. پوشش کرکی سطح برگ در 41 گونه، ویزگی های دانه ی گرده در 41 گونه و ویژگی های دانه در 15 گونه با استفاده از میکزوسکوپ الکترونی مورد بررسی قرار گرفت. در نتیجه، یک گروه بندی طبیعی برای جنس Scrophularia تهیه شد. آنالیز PCA برای داده های ریخت شناسی و ریزریخت شناسی گونه های مورد مطالعه با استفاده از نرم افزار MVSP انجام شد. آنالیز مجموع داده های پوشش کرکی برگ، ویژگی های دانه و دانه ی گرده نشان داد که این صفات در توصیف گونه ای مفیدتر هستند و در تعیین حدود گونه ای و بخش بندی این جنس به تنهایی ارزش تاکسونومیکی ندارند. در این پژوهش، انواع مختلف پوشش کرکی برگ، دانه و دانه گرده تعیین شد. گروه بندی براساس داده های ریزریخت شناسی این صفات مصنوعی بوده و نمی تواند با روابط تبارزایشی گونه ها منطبق باشد. در تحقیق حاضر، چهار گونه احیا و دو گونه ی جدید معرفی شد. همچنین شش گونه ی دیگر به عنوان گونه ی جدید پیشنهاد می-شود. به علاوه، لکتوتایپ های مناسب برای برخی گونه ها تعیین گردید

تیره Lamiaceae شامل 3500 گونه است که از نظر اقتصادی حائزاهمیت هستند. این تیره شامل 236 جنس است که 226 جنس آن در 7 زیرتیره قرار گرفته است...........

تیره طوسک دارای 15 جنس و حدود 300 گونه است که گیاهانی بوته ای و علفی یکساله یا چندساله را شامل می شود. براساس فلورا ایرانیکا و فلور ایران این تیره دارای 6 جنس (Cephalaria، Scabiosa،Scabiosiopsis، Dipsacus و Pterocephalus) و نزدیک به 60 گونه در ایران می-باشد. نمونه های خشک موجود در هرباریوم های مختلف (BASU, TARI, FUMH, W, K, G, P, …) و نمونه-هایی که در فصل های رشد در سال های 97-1392 جمع آوری شده بودند مورد مطالعه قرار گرفتند. ریزساختار سطح رویی برگ و گرده این نمونه ها با استفاده از میکروسکوپ الکترونی مورد بررسی قرار گرفت. آنالیز مؤلفه های اصلی (PCA) برای داده های ریخت شناسی، ریزریخت شناسی سطح برگ و گرده شناسی 5 جنس انجام شد. علاوه بر این داده ها وارد آنالیز خوشه نیز شدند. در این مطالعه برای جنس Cephalaria هجده گونه (گونه های C. bojnordensis، C. chaldoranensis C. golestanica، C. qeydarensis، C. kleinii و C. torbatejamensis به عنوان گونه جدید و همچنین گونه های C. sublanata و C. subindivisa که مترادف گونه C. microcephala بودند به عنوان گونه هایی مجزا در نظر گرفته شدند. همچنین گونه های C. axillaris و C. integerrima که قبلاً واریته ای از C. microcephala بودند به سطح گونه ارتقاء یافتند)، برای جنس Dipsacusسه گونه، برای جنس Pterocephalus بیست و یک تاکسون (گونه های P. bazmanicus، P. estahbanicus، P. golestanicus و P. farsicus به عنوان گونه جدید پیشنهاد شدند. یکی از واریته های گونه P. kurdicus به سطح گونه ارتقاء یافت و P. viscosissimus به عنوان گونه مجزا در نظر گرفته شد. همچنین گونه P. integrifolius احیا و شرح داده شد)، برای جنس Lomelosia چهار تاکسون (یک گونه جدید پیشنهادی L. pinnatifida) و برای جنس Scabiosa هفده تاکسون معرفی شدند. تاکسونومی عددی صفات ریخت شناسی در جنس Cephalaria بیشتر گونه ها را از هم تفکیک نمود اما افراد گونه C. microcephala به همراه گونه های نزدیک آن تشکیل یک کمپلکس گونه ای را در آنالیز PCA می دهند، در جنس Dipsacus صفات ریخت شناسی، ریز ریخت شناسی اپیدرم برگ و گرده شناسی به خوبی باعث تمایز گونه ها شد و طبقه بندی های سنتی در این جنس را نیز تأیید نمودند. در جنس Pterocephalus رنگ گل مهم ترین صفت در جدایی گونه های این جنس بود اما کاهش ابعاد صفات ریخت شناسی تعیین

چکیده: جنس Verbascum L. یکی از مهم ترین جنس های تیره Scrophulariaceae است و شامل حدود 360 گونه در سراسر جهان و 44 گونه در ایران است. از بین 44 گونه گل ماهور تا کنون گزارش شده در ایران, 21 گونه بوم ویژه (7/47%) هستند که اغلب (93%) گونه های ایران- تورانی می باشند. رده بندی ها و گروه هایی که تا کنون معرفی شده به طور کامل نتوانستند تقسیم بندی طبیعی این جنس را بیان کنند. این مطالعه سیستماتیکی برای ارزیابی روابط بین گونه ای در میان گونه های گل ماهور در ایران بر پایه داده های ریخت شناسی، ریز ریخت شناسی و سیتوژنتیک انجام شد. نمونه های متعلق به 120 جمعیت از 18 گونه از گل ماهور (گونه های V. alceoides ,V. pseudodigitalis ,V. punalense ,V. oreophilum ,V. alepense , V. arbelense ,V. kochiiforme V. macrocarpum V. suworowianum, V. farsistanicum, V. lyprocarpum, V austroiranicum, V. straussii, V. nudicaule ,V. agrimoniifolium ,V. blattaria ,V. phoeniceum ,V. assurense) از سراسر ایران از سال 1391 تا 1394 جمع آوری شد. در استان های آذربایجان غربی و شرقی، مازندران، گیلان، قزوین، مرکزی، کردستان، کرمانشاه، ایلام، همدان، لرستان، خورستان، فارس، کرمان، چهارمحال بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد و سیستان و بلوچستان جمع آوری های موفقی صورت پذیرفت. نتایج هر بخش با استفاده از نرم افزار PAS ورژن 14/3 آنالیز شد. مطالعه ریخت شناسی با استفاده از 93 ویژگی ریخت شناسی رویشی و زایشی کمی و کیفی انجام شد. مطالعه ریز ریخت شناسی کرک با اسـتفاده از 80 ویژگی ریز ریخت شناسی کمی و کیفی بر روی 15 گونه (58 جمعیت)، مطالعه ریزریخت شناسی دانه گرده با استفاده از 7 ویـژگی ریخت شناسی کمی بر روی 17 گونه (63 جمعیت) و مطالعه ریزریخت شناسی دانه با استفاده از 6 ویژگی ریخت شناسی کمی و کیفی بر روی 17 گونه (117 جمعیت) صورت گرفت. علاوه براین، داده های کروموزومی شامل تعداد کروموزوم های میوز و سطح پلوئیدی از بررسی سلول های میوزی غنچه های گل بر روی 7 گونه (25 جمعیت) به دست آمد. نتایج ریخت شناسی پلیمورفیسم بالایی را درون و مابین جمعیت های یک گونه نشان داد. تفاوت های بین افراد گاه تا حدی بالا است که لزوم معرفی تاکسون های جدید حتمی می باشد. گاه تنوع تا حدی پیش رفته که تفاوت هایی با شرح اصلی تیپ پیدا نموده که در این صورت شرح نمونه اصلاح گ