Abbas Shahsavari

بررسي هاي فلوريستيكي و اكولوژيكي انجام شده در 673 قطعه نمونه كه براي اولين بار و بين سال هاي 1393 تا 1394 در خصوص شناخت و گسترش گونه هاي خودروي سه جنس Datura, Hyoscyamus, Solanum از تيره Solanaceae در برخي از بيوتوپ هاي درون و حومه شهر همدان صورت گرفتند، معرف مناسب بودن طبيعت شهري به عنوان يك آشيانه اكولوژيكي مطلوب و در نهايت معرف محيطي مساعد براي حفاظت و افزايش تنوع زيستي در اكوسيستم هاي شهري مي باشند. طبيعت درون شهر همدان به عنوان يك محيط آنتروپوژن پناهگاهي مناسب براي بسياري از تاكون هاي اين تيره (كاشته شده و يا خودروي) معرفي مي شود. به طوري كه عناصر خودروي مشاهده شده در بيوتوچ هاي درون شهر همدان، خارج از محدوده شهري ، يعني در محيط هاي طبيعي و يا نزديك به طبيعي كلاً مشاهده نشدند. طي جمع آوري هاي صورت گرفته از 673 قطعه نمونه كه 400 قطعه آن شامل محيط هاي درون شهري و 273 قطعه نمونه مربوط به محيط هاي حومه شهر همدان مي گردند تعداد فراواني از تاكسون هاي مشاهده شده در زمين هاي زارعي، باغات، فضاهاي سبز، زمين هاي زراعي رها شده و بايز و نيز در حاشيه بسياري از خيابان ها مورد بررسي و مقايسه هاي فلوريستيكي _ اكولوژيكي قرار گرفتند. حضور و پراكندگي وسيع گونه هاي بذرالبنج (Hyoscyamus arachnoideus ، H. reticulatus ، H. squarosus ، H. kurdicus ، H. niger) تاتوره (Datura innoxia, D. stramonium) و يا Solanum (S. oagae, S. nigrum) كه برخي از آنها به صورت كاشته شده نيز در اكوسيستم هاي مختلف شهري فراوان مشاهده شدند معرف تطابق اين عناصر با بسياري از محيط هاي آنتروپوژني شهر همدان مي باشند. گونه Solanum dulcamara نيز به طور محدود در شمال غرب و غرب شهر و نيز به تعداد ناچيزي در حومه اين مشاهده گرديد كه زيستگاه آن بيشتر شامل مناطق مرطوب و كنار جويبارها ، فاضلاب ها، حاشيه زمين هاي زراعي و درون باغ ها مي گردد.

با گسترش سريع شهرها و در همين راستا تخريب زمين هاي بكر و نزديك به طبيعي و تبديل آنها به مناطق مسكوني مي توان تغيير و تحولات عظيمي را در تاكسون هاي گياهي و جانوري محدوده هاي شهري مشاهده كرد و شهرها را به عنوان اكوسيستم هاي ناپايدار و آشيانه هاي اكولوژيكي مناسب و حياتي براي گروه كثيري از گونه هاي بيولوژيكي معرفي نمود. طي چند دهه اخير به خاطر شناخت بيوتوپ هاي شهري و موقعيت بيولوژيكي حساس آنها در مناطق آنتروپوژني دانش نوين اكولوژي شهري با سرعت زيادي در جهت پژوهش معرفي حفظ و شناخت طبيعت هاي شهري فعاليت هاي ارزنده اي را انجام داده است. با معرفي و مثالي از دره مرادبيگ و تاكسون هاي گياهي آن به عنوان يك اكوسيستم حياتي، مي توان موقعيت و اهميت علم اكولوژيكي شهري و چگونگي شناخت طبيعت هاي آنتروپوژني و حفاظت كامل از آنها را به خوبي درك نمود. دره مرادبيگ و باغات آن كه معرف تركيبي از تعداد فراواني گونه هاي مختلف گياهي، چه خودروي و يا كاشته شده است، به عنوان يكي از آخرين بازمانده هاي طبيعت هاي شهري نزديك به شهر همدان معرفي مي گردد كه متاسفانه به تدريج در معرض تخريب و دگرگوني شديد فلوريستيكي و تجاري با سرعت زيادي در حال پيشرفت مي باشند. حفاظت از باغات اين دره كه معرف بخشي از تاريخ و فرهنگ ايران زمين نيز محسوب مي گردد، نشانه ارزش گذاشتن به گذشته و تاريخ اين مرز و بوم است. طي مطالعه فلوريستيكي كه در بيوتو پ هاي مختلف دره مرادبيگ صورت گرفتند (منطقه مسكوني يا به عبارتي شهري، محدوده باغ ها، منطقه خارج از اين دو) جمعاً 348 گونه متعلق به 230 جنس از 61 تيره جمع آوري شدند. از اين تعداد گونه بيشترين گونه ها به ترتيب مربوط به تيره هاي كاسني (با 12%)، نخوديان (با 9%)، گندميان (با 8%)، نعائيان (با 7%)، گل سرخ (با 6%)، گاوزبان (با 6%)، كلم (با 5%) و چتريان (با 5%) مي گردد.