Atabak Roohi

تامین غذای سالم و امنیت غذایی، وابسته به ذخیره سازی مناسب محصولات کشاورزی و حفظ آنها از گزند آفات است. غلات و حبوبات از جمله موادی هستند که این موضوع برای آنها ضرورت دارد. از فسفیدهای فلزی، به دلیل قیمت پایین و اثربخشی بالا، در مبارزه با آفات بطور وسیع استفاده می شود. فسفید آلومینیوم یک آفت کش ارزان، موثر و رایج است؛ اما متاسفانه در حال حاضر یکی از شایع ترین علل مسمومیت در بین کشاورزان است. در این پژوهش برای بررسی اثر گاز فسفین بر تولیدمثل رت نر نژاد ویستار و اثر حفاظتی عصاره هیدرواتانولی نعناع، 30 سر رت در 5 گروه کنترل، فسفین (شاهد)، پیشگیری، درمان و پیشگیری-درمان مورد مطالعه قرار گرفت. در دوره اول آزمایش (16 روز)، گروه های پیشگیری و پیشگیری-درمان با عصاره نعناع فلفلی گاواژ شدند. در دوره دوم آزمایش (16 روز)، گروه های شاهد، درمان، پیشگیری و پیشگیری-درمان بصورت تنفسی تحت تاثیر گاز فسفین قرار داده شدند. در دوره سوم آزمایش (16 روز)، گروه های درمان و پیشگیری-درمان با عصاره نعناع فلفلی گاواژ شدند. سپس، میزان هورمون های تستوسترون، LH و FSH و همچنین پارامترهای اسپرمی اندازه گیری شد. براساس نتایج به دست آمده از این پژوهش مشاهده شد، فسفین تولید شده از قرص برنج می تواند با ایجاد استرس اکسیداتیو، بر بافت بیضه و در نتیجه فرایند اسپرماتوژنز، تعداد و مورفولوژی اسپرم ها اثر بگذارد. هم چنین با آسیب بیضه تولید تستوسترون کاهش یافته و این اتفاق مکانیسم های هورمونی وابسته را نیز تغییر می دهد و سبب افزایش LH و FSH در رت ها می شود. کاهش تستوسترون، ایجاد اسپرم های ناسالم و افزایش هورمون های گنادوتروپین در نهایت سبب کاهش قدرت باروری می شود. عصاره نعناع فلفلی به دلیل داشتن ترکیبات آنتی اکسیدان توانست، اثر فسفین را تا حد زیادی خنثی کند.

زالودرمانی یکی از شاخه های طب سنتی است و از گذشته های دور در بسیاری از کشورها از جمله مصر، یونان و ایران استفاده می شده است. امروزه اثرات زالودرمانی در درمان بیماری های مختلف بررسی و اثبات شده است. اما تاکنون اثرات زالودرمانی بر روی فیزیولوژی تولیدمثل جنس نر بررسی نشده است. برای بررسی تأثیر زالودرمانی بر فیزیولوژی تولیدمثل رت های نر بالغ نژاد ویستار، 24 سر رت نر تهیه و به طور تصادفی به سه گروه 8 تایی تقسیم شدند؛ به هر یک از رت های گروه کنترل، 6 میلی لیتر سرم فیزیولوژی، به رت های گروه آزمایشی اول، 6 میلی لیتر محلول بزاق زالو با دوز پایین و به رت های گروه آزمایشی دوم، 6 میلی لیتر محلول بزاق زالو با دوز بالا تزریق شد. تزریقات به صورت درون صفاقی و در طول 2 هفته به صورت یکسان برای همه گروه ها انجام شد. یک هفته بعد از آخرین تزریق، رت ها مورد ارزیابی هورمونی و بافت شناسی بیضه قرار گرفتند. با بررسی های انجام شده مشاهده شد که بزاق زالو بر روی هورمون های FSH، LH و تستوسترون تأثیرگذار می باشد؛ به طوری که بزاق زالو با دوز پایین باعث کاهش هورمون های FSH و LH و افزایش تستوسترون شده اما بزاق زالو با دوز بالا باعث افزایش هورمون های FSH و LH و کاهش تستوسترون می شود؛ به عبارت دیگر دوز پایین و بالای محلول بزاق زالو دارای اثرات متضاد هستند. با بررسی بافت بیضه رت های گروه های مختلف آزمایشی مشاهده شد که در گروه دوز بالا لوله های اسپرم ساز میانی تحلیل رفته و لوله های اسپرم ساز محیطی نیز در حال دژنره شدن هستند.

زالودرمانی یکی از شاخه های طب ستی است و از گذشته های دور در بسیاری از کشورها از جمله مصر، یونان و ایران استفاده می شده است. امروزه اثرات زالودرمانی در درمان بیماری های مختلف بررسی و اثبات شده است. اما تاکنون اثرات زالودرمانی بر روی فیزیولوژی تولیدمثل جنس ماده بررسی نشده است. برای بررسی تأثیر زالودرمانی بر فیزیولوژی تولیدمثل رت های ماده بالغ نژاد ویستار، 24 رأس رت ماده تهیه و به طور تصادفی به سه گروه 8 تایی تقسیم شدند؛ به هر یک از رت های گروه کنترل، 6 میلی لیتر سرم فیزیولوژی، به رت های گروه آزمایشی اول، 6 میلی لیتر محلول بزاق زالو با دوز پایین و به رت های گروه آزمایشی دوم، 6 میلی لیتر محلول بزاق زالو با دوز بالا تزریق شد. تزریقات به صورت درون صفاقی و در طول 2 هفته به صورت یکسان برای همه گروه ها انجام شد. یک هفته بعد از آخرین تزریق رت ها مورد ارزیابی هورمونی و بافت شناسی تخمدان قرار گرفتند. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که محلول بزاق زالو در مرحله های مختلف تولیدمثلی بر روی هورمون های FSH، LH، استرادیول و پروژسترون تأثیرگذار می باشد؛ به طوری که بزاق زالو با دوز پایین باعث کاهش هورمون های FSH و LH و افزایش استرادیول و پروژسترون شده اما بزاق زالو با دوز بالا باعث افزایش هورمون های FSH و LH و کاهش هورمون های استرادیول و پروژسترون می شود؛ به عبارت دیگر دوز پایین و بالای محلول بزاق زالو دارای اثرات متضاد هستند. همچنین با بررسی بافت تخمدان رت های گروه های مختلف آزمایشی مشاهده شد که در گروه دوز پایین تعداد فولیکول های ثانویه و گراف نسبت به گروه کنترل افزایش یافته در حالیکه در گروه دوز بالا فقط جسم زرد و جسم سفید مشاهده شد.

از قرص های تولید کننده گاز فسفین به عنوان حشره کش و جونده کش در انبارهای نگهداری غلات و گندم استفاده می شود. گاز فسفین تولید شده در انبار، وارد دستگاه تنفس کارگران انبار شده و منجر به ایجاد عوارض مسمومیت می شود. در این پژوهش اثرات حفاظتی عصاره هیدرواتانولی نعناع در برابر مسمومیت ناشی از گاز فسفین بررسی شد. بدین منظور 50 سر موش رت نر با دامنه وزنی 200 تا 250 گرم، بطور تصادفی در گروه های آزمایشی کنترل، فسفین، پیشگیری، درمان و پیشگیری-درمان دسته بندی شدند. گروه های پیشگیری و پیشگیری-درمان در دوره 10 روزه اول و یک بار در روز پیش از القای مسمومیت با گاز فسفین، با عصاره هیدرواتانولی نعناع گاواژ شدند؛ سپس گروه های فسفین، پیشگیری، درمان و پشگیری-درمان در دوره 10 روزه دوم و هر روز به مدت 5 دقیقه در معرض تنفس گاز فسفین در محفظه ای بسته قرار داده شدند. در نهایت گروه های درمان و پیشگیری-درمان در دوره 10 روزه سوم و یک بار در روز پس از القای مسمومیت با گاز فسفین، تحت گاواژ عصاره هیدرواتانولی نعناع قرار گرفتند. پس از اتمام هر سه دوره پیشگیری، القا مسمومیت و درمان، حیوانات به وسیله کتامین و زایلازین تحت بی هوشی عمیق قرار گرفتند و با تشریح از آنها خونگیری و بافت برداری انجام شد. مطالعه نشانگرهای خونی نشان داد که عصاره نعناع اثر حفاظتی قابل توجهی در کاهش استرس اکسیداتیو داشته است. اثر حفاظتی عصاره نعناع به صورت پیشگیرانه بهتر از درمان بود و در حالت پیشگیری-درمان بیشترین اثر حفاظتی را داشت. همچنین با بررسی برش های بافتی مشاهده شد که عوارض ناشی از مسمومیت با گاز فسفین در گروه های دریافت کننده عصاره نعناع کاهش یافته است.

دیابت از جمله بیماری های مزمن است که به دلیل کمبود یا کاهش عملکرد انسولین موجب افزایش میزان قند خون و اختلالات متابولیسمی بدن می شود. دیابت باعث ایجاد یک شیوه جدید زندگی می شود و تمام روابط فرد را در همه زمینه ها تحت تاثیر قرار می دهد. اگر قند خون در طولانی مدت بطور مداوم بالا باشد، می تواند بر قلب، چشم ها، کلیه ها، اعصاب و سایر قسمت های بدن تأثیر بگذارد. در درمان دیابت، هدف این است که به افراد کمک شود تا خطر ابتلا به عوارض جانبی در آینده به حداقل برسد. تاکنون داروهای متعددی برای کاهش میزان قند خون بالا ارائه شده است؛ ولی به دلیل عدم بهبودی کامل این بیماری با مصرف داروهای موجود، تمایل به استفاده از درمان های جایگزین و سنتی افزایش یافته است. گیاهان دارویی با خواص کاهش دهنده قند خون در کنترل بیماری دیابت نقش بسیار مهمی دارند. در این مطالعه شیوع بیماری دیابت در کشور افغانستان و راه های کنترل و درمان آن در طب سنتی گیاهی بومی در افغانستان بررسی شد. اطلاعات مربوط به بیماران و شیوه های درمانی سنتی با استفاده از پرسشنامه جمع آوری شد و سپس مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد که بیماری دیابت در سنین بالا فراوانی بیشتری داشته و در زنان نسبت به مردان شایع تر می باشد. براساس اطلاعات جمع آوری شده در افغانستان برای درمان و کنترل بیماری از 13 نوع گیاه دارویی شامل پیاز، سیر، کاسنی، هندوانه ابوجهل، خیار تلخ، خار مریم، سیاه گیله، چای سبز، مریم گلی، جنسینگ، گزنه، انگور سیاه و کلپوره استفاده می شود. براساس نتایج به دست آمده از سیر نسبت به بقیه گیاهان بیشتر استفاده می شود.

انگل های جنس Leishmania برای انسان و حیوان بیماری زا هستند و سبب ایجاد بیماری لیشمانیوز می شوند. این بیماری به سه شکل جلدی، جلدی-مخاطی و احشایی در افراد بیمار دیده می شود. شناسایی گونه های Leishmania در عفونت های بالینی، جهت پیش آگاهی، کنترل و پیشگیری بیماری بسیار حائز اهمیت است. کشور افغانستان یکی از مکان های مهم آلوده به انگل های Leishmania است. در این پژوهش وضعیت شیوع بیماری لیشمانیوز جلدی و راه های درمانی آن در طب سنتی در مناطقی از کشور افغانستان مطالعه شد. جمعیت مورد بررسی در این مطالعه در درجه اول، بیماران مبتلا به لیشمانیوز جلدی مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی مناطق بومی بیماری در استان خوست بود. علاوه بر استان خوست، اطلاعات بیمارانی نیز از استان های تخار، مزار شریف، سمنگان، هرات، قندهار، غزنی، کابل، ننگرهار، کنر، لغمان و نورستان جمع آوری شد. جمع آوری اطلاعات بیماران مبتلا به لیشمانیوز با استفاده از پرسشنامه انجام شد. پس از تجزیه و تحلیل آماری اطلاعات به دست آمده، مشاهده شد که زنان بطور معنادار بیش از مردان به بیماری لیشمانیوز جلدی مبتلا هستند. همچنین مشاهده شد که جنسیت، میزان درآمد، امکانات بهداشتی، مسافرت، سطح سواد و ... در ابتلا افراد به این بیماری موثر هستند. براساس اطلاعات جمع آوری شده مردم افغانستان برای درمان بیماری لیشمانیوز جلدی از گیاهان دارویی خار مریم، استبرق، گیاه الکالوید و بولاغ اوتی برای کنترل بیماری لیشمانیوز استفاده می کنند. نوع گیاه دارویی مورد استفاده در مناطق مختلف افغانستان متفاوت است که دلیل این امر مربوط به وجود یا عدم وجود گیاه دارویی در مناطق مختلف می باشد. همچنین روش استفاده از یک نوع گیاه دارویی نیز در مناطق مختلف با هم تفاوت دارد.