اشرف ترکیان

آندزیت‌ها نوعی از سنگ‌های آتشفشانی با مقدار سیلیس ۵۳ تا ۶۳درصد هستند. در سنگ شناسی آندزیت نامی است که برای خانواده‌ای ازسنگ‌های آذرین بیرونی و ریز دانه غنی از کانی پلاژیوکلاز و فلدسپارهای آلکالن بکار برده می شود. هدف این پژوهش مطالعه خصوصیات زمین شناسی مهندسی تعدادی از سنگ‌های آندزیتی شهر سنندج با تکیه و توجه به فرآیند هوازدگی می‌باشد. به این منظور از ۴ ایستگاه انتخابی در داخل شهر سنندج ۴ سنگ آندزیتی به صورت نمونه‌های بلوکی جمع آوری شد. برای تعیین ترکیب کانی شناسی آندزیت‌ها مقاطع میکروسکوپی از نمونه‌ها تهیه گردید. سپس خصوصیات فیزیکی (درصد رطوبت، شاخص دوام، تخلخل، وزن واحد حجم خشک و وزن واحد حجم اشباع) نمونه‌ها و نیزخصوصیات مکانیکی (مقاومت فشاری تک محوری، شاخص بار نقطه ای، چکش اشمیت و مقاومت کششی برزیلین) تعیین گردید. نتایج آزمایش مقاومت فشاری تک محوری نشان دادکه سنگ‌های مورد مطالعه در رده مقاومتی پایین از طبقه بندی دیر و میلر قرار دارند. نتایج آزمایش مقاومت کششی برزیلی نشان دادکه نمونه‌های سنگ دارای مقاومت بالایی هستند. با توجه به نتایج آزمون بار نقطه‌ای ۳ ایستگاه دارای مقاومت متوسط و ۱ ایستگاه دارای مقاومت بالا مشخص شد در طبقه بندی دیر و بنیاوسکی قرار می‌گیرند. نمونه‌ها دارای تخلخل نسبتا زیادی هستند و به همین دلیل درصد رطوبت نمونه‌ها بالا می‌باشد. با توجه به نتایج حاصل از آزمایش دوام وارفتگی همه نمونه‌ها در رده شدیدا مقاوم در طبقه بندی‌های فرانکلین و چاندرا و همچنین گمبل قرار می‌گیرند. با توجه به روابط رگرسیونی ساده خطی پارامترهای فیزیکی درصد تخلخل، چگالی خشک، درصد رطوبت و دوام وارفتگی به ترتیب با ضریب تعیین ۸۶۴/۰، ۷۶۸/۰، ۷۷۹/۰و ۷۸۱/۰برای ارزیابی درجه هوازدگی سنگ‌ها مناسب هستند. با توجه به روابط رگرسیونی ساده غیر خطی پارامترهای فیزیکی درصد تخلخل، چگالی خشک، درصد رطوبت و دوام وارفتگی به ترتیب با ضریب تعیین ۹۲۱/۰، ۷۷۱/۰، ۸۹۶/۰ و ۷۸۰/۰ برای ارزیابی درجه هوازدگی سنگ‌ها مناسب هستند.از میان پارامترهای مکانیکی، مقاومت فشاری تک محوری، مقاومت کششی برزیلی، مقاومت بار نقطه‌ای و سختی واجهشی اشمیت برای ارزیابی درجه هوازدگی سنگ‌ها با استفاده از رگرسیون ساده خطی به ترتیب با ضریب تعیین ۸۹۲/۰، ۸۳۲/۰، ۸۵۴/۰و ۹۵۴/۰ مفید هستند.از میان پارامترهای مکانیکی، مقاومت فشاری تک محوری، مقاومت کششی برزیلی، مقاومت بار نقطه‌ای و سختی واجهشی اشمیت برای ارزیابی درجه هوازدگی سنگ‌ها با استفاده از رگرسیون ساده غیر خطی به ترتیب با ضریب تعیین ۹۰۷/۰، ۷۹۸/۰، ۸۰۸/۰ و ۹۴۸/۰ مناسب هستند

منطقه مورد مطالعه بخشی از زون سنندج-سیرجان می باشد که به صورت نوار دگرگونی و ماگماتیسم با روند عمومی شمال باختر-جنوب خاور درحد فاصل زون های ایران مرکزی و زاگرس قرار گرفته است. دراین منطقه همانند سایر قسمت های این زون سه مرحله دگرشکلی بزرگ مقیاس شکل گرفته است. سه نسل دگرشکلی همراه با چین خوردگی وتشکیل برگوارگی به موازات سطح محوری هرنسل از چین ها وجود دارد. سنگ های این منطقه شامل سنگ های دگرگونی مجاورتی و ناحیه ای شامل انواع شیست ها می باشد. دراین نوع از سنگ ها رگه ها و دایک های فراوانی شکل گرفته اند. ازمهمترین دایک های شکل گرفته در مجموعه پلوتونیک الوند می توان به دایک های آپلیتی و پگماتیتی اشاره نمود. دایک های پگماتوئیدی فراوانی در پگماتیت منگاوی و یا درشیست ها نفوذ کرده اند. امتداد کلی این دایک ها اغلب روند شمال غرب-جنوب شرق و برخی روند شمال شرق-جنوب غرب و شیب تقریبا قائم دارند. از دیگر ساختارهای موجودکه مورد بررسی قرار گرفته است رگه ها می باشندکه دارای ترکیبات مختلفی ازجمله پگماتوئید و کوارتز خالص هستند. بسیاری از این رگه ها در طی دگرشکلی های دوم و سوم دچار چین خوردگی شده اند که باتوجه به روابط آن ها با برگوارگی اصلی منطقه می توان زمان نسبی تشکیل آن ها را تعیین کرد. رفتار یک رگه به وضع اولیه اش نسبت به بیضوی واتنش اعمال شونده بستگی دارد. رگه هایی که دربخش بیشترین کشیدگی بیضوی واتنش قرار می گیرند نازک و بودین می شوند. نوع برش در این رگه ها باتوجه به سوی برش وشیب برگوارگی تعیین می گردد که مولفه شیب لغز نرمال دارد. برخی دایک ها بدون تاثیر بر سنگ میزبان تزریق شده و برخی باعث تغییر و دگرسانی شیست های میزبان شده اند. دایک های بدون هاله در گسلهای منطقه تزریق و دایک های دارای هاله دگرگونی، تحت تاثیر میدان تنش منطقه فضای لازم را ایجاد کرده اند. در دیواره برخی دایک ها خطواره های کششی واضح و برجسته ای شکل گرفته و تورمالین های درون دایک ها بصورت عمود بر دیواره دایک جهت یابی پیدا کرده اند . این موضوع نشان می دهد که جایگیری آن ها در سیستم برشی صورت گرفته است. در برخی دایک ها از دیواره به سمت داخل دایک، بافت از آپلیت به پگماتوئیدی تبدیل می شود. بافت آپلیتی در بسیاری از بخش ها دارای حالت لایه بندی است که به موازات دیواره دایک جهت یابی دارند. شواهد ساختاری منطقه نشان می دهد که رگه

چکیده: منطقه مورد مطالعه در جنوب شهرستان سنقر استان کرمانشاه، با وسعت 8 کیلومتر مربع و در زون سنندج-سیرجان واقع شده است. بر اساس مطالعات صحرایی، سنگ شناسی و ژئو شیمی، ترکیب توده ی نفوذی مورد مطالعه شامل گابرو، دیوریت، مونزودیوریت، کوارتزدیوریت و مونزونیت می باشد که به دلیل وجود گسل های منطقه، درزه و شکستگی های فراوانی در این سنگ ها مشاهده می شود. مطالعات پتروگرافی سنگ های مورد مطالعه نشان می دهد آن ها دارای بافت های گرانولار و اینترگرانولار بوده و کانی های عمده در آن ها پلاژیوکلاز، آلکالی فلدسپار (در مونزودیوریت و مونزونیت)، کلینوپیروکسن، آمفیبول و الیوین می باشد. بررسی های ژئوشیمیایی نشان دهنده آن است که این سنگ ها ماهیت ساب آلکالن دارند. در نمودار ACNK-ANK ماهیت متاآلومین دارند. براساس نمودارهای هارکر، ماگمای منطقه از تفریق بلورین تبعیت می کند. آنومالی مثبت Th ,Rb ,Pb و تهی شدگی عناصر Nb و Ti نشانگر نقش رسوبات در تکامل ماگمای منطقه و وابستگی ماگماهای اولیه این سنگ ها به محیط فرورانشی است. بر اساس الگوهای ژئوشیمی عمق ماگمای تشکیل دهنده توده مورد بررسی بین 50 تا 90 کیلومتری از سطح زمین است. بر اساس نمودار Nb/Y در مقابل Rb/Y سنگ های توده نفوذی پیرسراب خصوصیات غنی شدگی به وسیله محلول های فرورانشی یا آلودگی پوسته ای را نشان می دهد.

توده نفوذی مورد مطالعه در استان کرمانشاه، جنوب شهرستان سنقر، منطقه ی کرج (با مختصات حدفاصل طول های جغرافیاییʹ31 °47 تا ʹ35 °47 شرقی و عرض های جغرافیاییʹ35 °34 تا ʹ38 °34 شمالی) و در پهنه سنندج - سیرجان واقع شده است. اغلب بخش های جنوب سنقر را واحد های آهکی به سن کرتاسه تشکیل دادهاند و توده نفوذی مورد مطالعه از درون آنها برونزد دارد و حدس زده می شود که نفوذ آن به دلیل فرایندهای تکتونیکی و گسل های منطقه بوده است. براساس مطالعات صحرایی وسنگنگاری و بررسیهای ژئوشیمیایی صورت گرفته، توده نفوذی منطقه کرج، شامل دو بخش کلی مافیک و فلسیک است. مجموعه فلسیک شامل واحدهای سنگی (سینیت و آلکالی فلدسپارسینیت) و قسمتهای مرکز، شمال، غرب و جنوب غربی توده مورد بررسی رخنمون دارند. مجموعه مافیک شامل واحدهای سنگی عمدتا گابرو و مونزوگابرو و قسمتهای شرق و جنوب شرقی توده نفوذی برونزد دارند مجموعه فلسیک عمدتا دارای بافتهای گرانولار و پرتیت بوده و از کانیهای اصلی ارتوکلاز، پلاژیوکلاز و هورنبلند تشکیل شده است. مجموعه مافیک از بافتهای گرانولار، اینترگرانولار و پوئیکلیتیک تشکیل شده و کانیهای اصلی آن پلاژیوکلاز، ارتوکلاز و اوژیت هستند. بر اساس نمودار شند سنگهای منطقه کرج، متاآلومین هستند و براساس نتایج نمودارهای تعیین سری ماگمایی، ماگمای سازنده این سنگها از نوع سابآلکالن بوده است. براساس نمودار عنکبوتی بهنجارشده نسبت به گوشته اولیه، غنی شدگی LILE به همراه ناهنجاری منفی در عناصر HFSE قابل مشاهده است. عنصرهای: Pb، Cs، Th,K غنی شدگی و عناصر Ba,Nb ,Ti ،Sr،P تهی شدگی نشان می دهند که از نشانه های ماگماتیسم مناطق فرورانش است. آنومالی منفی Ti,Nb ,P با یک غنی شدگی از عناصر LILE نظیر K، Cs، Th، از ویژگی های مهم سنگهای ماگمایی مرتبط با قوس آتشفشانی است که در اثر عملکرد سیالات ناشی از فرورانش به وجود میآیند. وجود آنومالی مثبت در عناصری چون k و Th نشان از نقش پوسته قارهای در تحولات ماگمای مولد منطقه دارد. جایگاه تکتونیکی سنگهای بازیک منطقه مربوط به بازالتهای کمان قارهای و قوس آتشفشانی است و در یک محیط فرورانشی تشکیل شده است

چکیده: ارزیابی قابلیت سایندگی سنگ ها یکی از روش های راهبردی تخمین عمر ابزار برش می باشد و سهم عمده ای در هزینه های حفاری و پیشرفت آن دارد. هدف این پژوهش مطالعه تاثیر ویژگی های پتروگرافی بر نرخ سایش منتخبی از سنگ های پلوتونیک استان همدان می باشد. به این منظور 4 نوع از سنگ های آذرین شامل سنگ های گرانیتوئیدی و مافیک– حدواسط استان همدان به صورت نمونه های بلوکی جمع آوری شد. برای ارزیابی خصوصیات سنگ شناسی که شامل شاخص های سنگ شناسی، ضریب بافت، شاخص های قفل شدگی دانه ها، همگنی دانه ها و ناهمگنی دانه ها می باشد، مقاطع نازک میکروسکوپی از نمونه ها تهیه گردید. همچنین خصوصیات فیزیکی (تخلخل، درصد رطوبت، وزن واحد حجم خشک و وزن واحد حجم اشباع) و خصوصیات مکانیکی (مقاومت فشاری تک محوری، شاخص بار نقطه ای، سرعت موج، مقاومت کششی برزیلی، چکش اشمیت، شاخص شکنندگی و شاخص سایش سرشار) تعیین گردید. نمونه ها دارای تخلخل کم هستند و به این دلیل درصد رطوبت نمونه ها ناچیز می باشد. همچنین نمونه ها دارای وزن واحد حجم خشک و اشباع زیادی هستند. سرعت سیر موج فشاری در حالت خشک در رده زیاد تا خیلی زیاد و در حالت اشباع در رده خیلی زیاد قرار دارد. نتایج آزمایش مقاومت فشاری تک محوری نشان می دهد که سنگ های مورد مطالعه در رده مقاومت بالا تا خیلی بالا از طبقه بندی براش و فرانکلین قرار دارند. با توجه به نتایج آزمایش مقاومت بار نقطه ای نمونه ها در رده مقاومت زیاد تا شدیدا زیاد از طبقه بندی براش و فرانکلین قرار می گیرند. نتایج آزمایش مقاومت کششی برزیلی بیانگر مقاومت بالای نمونه ها می باشد. با توجه به نتایج آزمون شکنندگی (S20)، مقدار شکنندگی نمونه ها از 59/23 تا 75/51 درصد متغیر و دارای شکنندگی کم تا زیاد می باشد. نتایج حاصل از آزمون سایش سرشار (CAI) نشان می دهد که مقدار سایش نمونه ها از 06/2 تا 62/2 متغیر است که در رده متوسط قرار دارند. نتایج حاصل از اندیس سایندگی سنگ (RAI) نشان می دهد که نمونه ها دارای مقدار سایندگی 87/21 تا 34/36 می باشد که بر این اساس در رده سایندگی کم تا ساینده از طبقه بندی پلینینجر قرار می گیرند. برای ارزیابی تاثیر ویژگی های پتروگرافی، فیزیکی و مکانیکی بر نرخ سایش از آنالیز آماری استفاده شد. در این روش همبستگی بین نتایج حاصل از آزمون های صحرایی و آزمایشگاهی با شاخص سایش سرشار بررسی شد و در نه

منطقه مورد مطالعه در جنوب بیجار، در استان کردستان واقع است و بر مبنای تقسیم بندی های ساختمانی و چینه شناسی ایران بخشی از زون سنندج- سیرجان و بر اساس تقسیم بندی جدید عزیزی و معین وزیری در کمربند آتشفشان زایی همدان- تبریز واقع شده است. نحوه گستردگی و امتداد گدازه های بازالتی جنوب بیجار در امتداد راندگی زاگرس است. در مطالعات میکروسکوپی، حضور فنوکریست های کلینوپیروکسن در کنار الیوین و یا آمفیبول قابل توجه است. خمیره سنگ های بازالتی شامل پلاژیوکلازهای ریز ، کلینوپیروکسن های ریز ، شیشه وکانی های کدر می شود.بافت غالب این سنگها میکرولیتیک پورفیری است. بافت ساعت شنی در کلینوپیروکسن ها حاکی ازسرعت بالای سرد شدن است. منطقه بندی ترکیبی در کلینوپیروکسن ها و نیز ساختارهای اسکلتی الیوین ها نشانه اختلاط ماگمایی و آلایش پوسته ای است. این سنگ ها در نورم نفلین می سازند و این گدازه های بازالتی متعلق به سری آلکالن هستند. از نظر محیط تکتونیکی گدازه های بازالتی منطقه در گروه آتشفشان های وابسته به محیط های کششی آغازین ریفت های درون صفحات قاره ای قرار می گیرند. از نظر ژئوشیمیایی آنومالی منفی Nb,Ti,Zr وRb ، آنومالی مثبت Pb، غنی شدگی از عناصر LILE چون Ba و Th و غنی شدگی در عناصر نادر خاکی سبک نسبت به عناصر نادر خاکی سنگین، از شاخص های وقوع آلایش پوسته ای است. نسبت های پایین Zr/Nb و Y/Nb، مقادیر مثبت ∆Nb و مقادیر Nb/La در برابر La/Yb و Nb/La>1 نشان می دهد که مذاب تشکیل دهنده این سنگ ها از منبعی مختلط از گوشته لیتوسفریک و آستنوسفریک نزدیک به میانگین بازالت های جزایر اقیانوسی(OIB) ، منشا گرفته است. مقادیر Zr و Nb و نسبت های Zr/Nb و La/Yb نشان می دهد که ماگمای تشکیل دهنده این سنگ ها از یک منبع گارنت و اسپینل لرزولیتی با ذوب بخشی 5 تا 10 درصد ایجاد شده اند، که این مسئله با غنی شدگی در LREE هماهنگ است. بر مبنای نتایج حاصل، فعالیت های آتشفشانی میوسن در جنوب بیجار در نتیجه حرکات کشویی گسل های عمیق موجود در منطقه در طی فاز کششی پس از فرورانش رخ داده است.

منطقه ی مورد مطالعه در شمال شرق قروه (استان کردستان) و از نظر تقسیم بندی ساختاری، در زون سنندج-سیرجان واقع شده است. سنگ های آتشفشانی مورد مطالعه متعلق به پلیوسن می باشند. بر اساس روابط صحرایی و ویژگی های پتروگرافی، این سنگ ها آندزیت و داسیت و در نمونه ی دستی به دو رنگ صورتی و خاکستری روشن هستند. آنها دارای بافت های پورفیری، جریانی، گلومروپورفیری و آمیگدالی می باشند. کانی های سازنده ی آندزیت شامل پلاژیوکلاز، آمفیبول و پیروکسن و در داسیت پلاژیوکلاز، آمفیبول، کوارتز، سانیدین، بیوتیت و به مقدار کمی کلینوپیروکسن کانی های تشکیل دهنده هستند. بافت های غربالی، زونینگ و حاشیه ی اُپاسیتی نشان از عدم تعادل ماگما دارد. ماگمای سازنده از ماهیت کالک آلکالن پتاسیم متوسط تا پتاسیم بالا برخوردار می باشد. نمودار عنکبوتی )بهنجارشده با گوشته ی اولیه( نشان دهنده ی غنی شدگی LILE و LREE و تهی شدگی HFSE است که این ویژگی ها به ماگماهای کالک آلکالن در کمان ماگمایی نسبت داده می شود. همچنین غنی شدگی LREE نسبت بهHREE دلالت بر باقی ماندن گارنت در منشا دارد. با توجه به نمودارهای تکتونوماگمایی سنگ های منطقه ی مورد مطالعه به رژیم کوهزایی تعلق داشته و وابسته به حاشیه ی فعال قاره ای هستند.

منطقه کرمجگان در 45 کیلومتری جنوب غربی استان قم و در دامنه شمالی کوه های کهک واقع شده و در بخشی از حاشیه غربی ایران مرکزی و در نوار ماگمایی ارومیه_ دختر جای دارد. براساس روابط صحرایی این منطقه تعدادی دایک با روند شمال غربی_جنوب شرقی با سنگ میزبان گرانیتوئیدی وجود دارد. مطالعات پتروگرافی نشان می دهد دایک ها از سنگ های آندزیت، آندزیت بازالتی، داسیت، تراکیت و دیاباز تشکیل شده اند. در نمودارهای عنکبوتی عناصر Nb، Zr و Ti آنومالی منفی و عناصر Pb و Sr آنومالی مثبت نشان می دهند. عنصر Eu نیز در برخی نمونه دایکه ها کمی آنومالی مثبت نشان می دهد. در نمودار عناصر کمیاب خاکی یک غنی شدگی کلی در عناصر نادر خاکی سبک (LREE) و یک تهی شدگی در عناصر نادر خاکی سنگین (HREE) مشاهده می شود که در نتیجه آن الگویی شیب دار ایجاد شده و وابستگی این سنگها را به سری کالک آلکالن نشان می دهد. در نمودار عناصر ناسازگار، این سنگ ها از نظر LILE و LREE غنی شدگی و از HFSE تهی شدگی نشان می دهند که نشانگر محیط های در ارتباط با فرورانش است. بررسی های ژئوشیمیایی نشان می دهدکه دایک ها ماهیت کالک-آلکالن دارند و از لحاظ درجه اشباع از آلومین، در گستره متاالومین قرار دارند و بررسی محیط تکتونیکی دایک ها حاکی از آن است که محیط تکتونیکی این سنگ ها در ارتیاط با قوس های ماگمایی می باشد.

منطقه گرمخانی - میهم در جنوب شرقی شهرستان قروه در مختصات جغرافیایی ʹ51 47⁰، ʹ56 47⁰ طول شرقی و عرض های جغرافیایی ʹ01 35⁰، ʹ04 35⁰ عرض شمالی در بخش شمال غرب پهنه سنندج-سیرجان واقع شده است. بر اساس روابط صحرایی و مطالعات پتروگرافی این منطقه شامل تنوعی از سنگ های دگرگونی ناحیه ای و مجاورتی، دینامیکی و سنگ های آذرین اسیدی و حدواسط می باشد. داده های میکروپروب کانی های آمفیبول، پلاژیوکلاز، بیوتیت، موسکویت و اپیدوت در نمونه های دگرگونی نشان می دهد که آمفیبول ها از نوع مگنزیوهورنبلند و و محیط تکتونیکی و سری ماگمایی آن ها، سوپرافرورانش و ساب آلکالن می باشد، پلاژیوکلازها از نوع آندزین و آلبیت، میکای سفید از نوع موسکویت، و اپیدوت از زیر مجموعه کلینوزوئیزیت می باشد. همچنین بلورهای بیوتیت از زیرمجموعه سیدروفیلیت هستند. مطالعات ژئوشیمیایی نشان می دهد که سنگ های آذرین منطقه مورد مطالعه ماهیت کالک آلکالن دارند و سنگ-های گرانیتی منطقه از نوع I هستند و از نظر درجه اشباع از آلومین، متاآلومین می باشند. در نمودارهای عنکبوتی عناصر کمیاب خاکی یک غنی شدگی کلی در عناصر نادر خاکی سبک (LREE) و یک تهی شدگی در عناصر نادر خاکی سنگین (HREE) مشاهده می شود که در نتیجه آن الگویی شیب دار ایجاد شده و وابستگی این سنگها را به سری کالک آلکالن نشان می دهد. در نمودار عناصر ناسازگار، این سنگ ها از نظر LILE و LREE غنی شدگی و از HFSE تهی شدگی نشان می دهند که نشانگر محیط های در ارتباط با فرورانش می باشد. گرانیت ها در نمودارهای Nb در مقابل Y و Ta در مقابل Yb در داخل صفحات قاره ای تشکیل شده اند، و نمودارهای K2O-TiO2-P2O5 و MgO-FeOt-Al2O3 نشان می دهند که دیوریت-دیوریت گابروها در محیط قاره ای تشکیل شده اند.

منطقه مورد بررسی در غرب کبودرآهنگ (استان همدان) و شرق قروه (استان کردستان) واقع شده است. این منطقه بر مبنای تقسیمات ساختمانی جزئی از زون سنندج-سیرجان است. فعالیتهای آتشفشانی در این منطقه بیشتر به صورت انفجاری بوده که موجب تشکیل انواع قطعات آتشفشانی شامل خاکستر و پومیس تا بمب آتشفشانی با ترکیب آندزیت تا داسیت شده است. تقریبا در بیشتر نمونه ها بافت پورفیری یا پورفیری- میکرولیتی مشاهده می شود. کانی های فنوکریست از نوع پلاژیوکلاز و آمفیبول و پیروکسن بوده و بافت غربالی و زونینگ نشان می دهند. هورنبلند های موجود بیشتر شکل دار دارای حاشیه اپاسیتی هستند. از مواردی مانند بافت غربالی در پلاژیوکلاز و زونینگ در کانی های پلاژیوکلاز و هورنبلند می توان، عدم تعادل در ماگما را نتیجه گرفت. همچنین ماگما کالک آلکالن و متاآلومین است. نمودار های داده های عناصر فرعی و کمیاب خاکی نشان می دهند نمونه های بررسی شده نسبت به کندریت، غنی شدگی نشان می دهند که این غنی شدگی در عناصر قلیایی سبک بیشتر از عناصر قلیایی خاکی سنگین است. با توجه به نمودار های محیط زمین ساختی مجموعه مورد مطالعه در محدوده رژیم حاشیه فعال قاره ای مرتبط می باشد و مطابق تاریخ زمین شناسی منطقه، آن به فرورانش پوسته اقیاونوسی نئوتتیس به زیر ایران مرکزی نسبت داده می شود

چکیده: منطقه مورد مطالعه (کوه سیناوند) در شمال غرب پهنه سنندج - سیرجان و شمال شرق سنقر در استان کرمانشاه و با مختصات 56 34- 58 34 ، 54 47 - 56 47 واقع شده است. براساس مشاهدات صحرایی و ویژگی های کانی شناسی، این کوه سیناوند شامل انواع سنگهای اسیدی تا حدواسط (گرانیت تا دیوریت) و سرشار از انکلاوهای میکروگرانولار مافیک از جنس دیوریت با میزبانی، سنگ های گرانیتی وگرانودیوریتی است. انکلاوهای دیوریتی با ترکیب کانی شناسی پلاژیوکلاز، آمفیبول و گاهی آلکالی فلدسپار و کوارتز و نیمه بیضوی، زاویه دار و دندانه دارند و در محل تماس با سنگ میزبان شان دارای حاشیه انجماد سریع هستند. با توجه به نتایج آنالیز میکروپروپ آمفیبولهای سنگ میزبان گرانودیوریتی و انکلاو دیوریتی از نوع کلسیک و از زیر مجموعه منیزیوهورنبلند و آمفیبول سنگ میزبان گرانیتی ازنوع هاستینگزیت می باشد. مطالعات کانی-شناسی و شیمی کانی نشان داد که سرشت ماگما متعلق به سری کالک آلکالن و ماگمای گرانیتوئیدی ازنوع I بوده و منشا ماگمای اولیه برای انکلاو دیوریتی و سنگ میزبان گرانودیوریتی پوسته زیرین حاصل ازحاشیه ورقه همگرا است. نفوذ این مجموعه در یک محیط وابسته به قوس آتشفشانی در حاشیه فعال قاره ای می باشد که با توجه به پیشینه زمین شناسی منطقه، با فرورانش پوسته اقیانوسی نئوتتیس به زیر ایران مرکزی همراه بوده است . براساس مقدار Al موجود درآمفیبول، فشار64/2 کیلوبار برای نفوذ انکلاو دیوریتی تعیین شد. استفاده از ترمومتر آمفیبول – پلاژیوکلاز میانگین با دمای 737 برای جایگزینی ماگمای دیوریتی تشخیص داده شد.

منطقه موردمطالعه در محدوده نوار نفوذی و دگرگونی سنندج- سیرجان، شمال شهرستان سنقر در استان کرمانشاه، بین طول های جغرافیایی "00 '37 °47 تا "00 '38 °47 طول شرقی و "00 '58 °34 تا "00 '57 °34 عرض شمالی واقع شده است. بر اساس مشاهدات صحرایی، ویژگی های کانی شناسی و ژئوشیمی در منطقه موردمطالعه، این مجموعه متشکل از دو واحد اصلی حد واسط و اسیدی است که با پیروکلاستیک ها همراه است. مطالعات کانی شناسی و ژئوشیمیایی نشان می دهند که ماگمای تشکیل دهنده این مجموعه از طبیعت کالک آلکالن دارد. روندهای تغییرات اکسیدهای عناصر اصلی، کمیاب و کمیاب خاکی پیوستگی طیف ترکیب سنگ ها و خویشاوندی آن ها را نشان می دهد. نمودارهای عناصر سازگار و ناسازگار بر نقش فرایند تبلور تفریقی در تشکیل و ژنز این سنگ ها دلالت دارد، است. غنی شدگی از LFSE و LREE و تهی شدگی از HFSE و HREE بیانگر سنگ های قاره ای است و امکان دارد نشان دهنده شرکت پوسته در فرایندهای ماگمایی باشد. غنی شدگی در LFSE و تهی شدگی از Ti نشان ویژه ماگماتیسم زون فرورانش است. با توجه به این که میزان SiO2 زیاد است، مقدار زیاد Al2O3و نیز K2O، CaO، و P2O5 روند نزولی نشان می دهند ممکن است این روندها نشان دهنده تاثیر تبلور تفریقی در تحولات ماگمایی باشد. کم شدن 2TiO در طی تفریق و پایین بودن میزان آن در سنگ های منطقه، نشان دهنده ولکانیسم کالک الکالن است. پایین بودن نسبت های Al2O3/(FeOt+MgO+TiO2) و Na2O+K2O/(FeOt+MgO+TiO2) و شواهد ژئوشیمیایی نشان می دهد که خاستگاه ماگمای اولیه پوسته زیرین است. نمودارهای محیطهای تکتونیکی حاکی وابستگی به قوس آتشفشان در حاشیه فعال قاره ای است.

منطقه مورد مطالعه در استان کرمانشاه، غرب ایران و در شمال شهرستان سنقر ودر زون سنندج- سیرجان واقع شده است. مطالعات پتروگرافی نشان می دهد که سنگ های خروجی بشیرآباد از داسیت،تراکی داسیت، آندزیت دگرسان شده (پروپیلیت)، زینولیت های دیوریتی و دولریتی و هم چنین انکلاو های ریزی که به همراه نمونه سنگ های تراکی داسیتی و داسیتی و به صورت بسته های غنی از آمفیبول (هورنبلندیت) می باشند و هم چنین به مقدار کم تر از فیلیت و از سنگ های رسوبی تشکیل شده است. بافت غالب آن ها پورفیری می باشد. مطابق روابط صحرایی سنگ های خروجی این منطقه تحت تاثیر دگرسانی قرار گرفته اند و عمده ترین دگرسانی در منطقه، کلریتی- کربناتی شدن می باشد. داده های ژئوشیمیایی نشان می-دهند این سنگ های ولکانیک، ماهیت کالک آلکالن دارند. الگو های موازی نمودارهای عنکبوتی در همه نمونه سنگ های آتشفشانی خاستگاه مشترک نمونه ها را تایید می کند. نمودار های عنکبوتی غنی شدگی در عناصر LREEو تهی شدگی از HREEرا نشان می دهد. مطابق با نمودار Sm/Yb در مقابلCe/Sm ، برای نمونه سنگ های آتشفشانی موجود در منطقه منشا گارنت لرزولیت را تایید می کند. خاستگاه زمین ساختی سنگ های آتشفشانی بشیرآباد نشان دهنده ی مناطق آتشفشانی درون صفحه ای (WPVZ) می باشند

توده نفوذی غرب شیروانه در زون سنندج - سیرجان، بین مختصات طول جغرافیایی '50˚47 تا '53 ˚47 شرقی و عرض جغرافیایی '58 ˚34 تا '00 ˚35 شمالی در شمال شرق شهرستان سنقر، استان کرمانشاه واقع شده است. بررسی های سنگ نگاری نشان می دهد این توده از سنگ های مونزودیوریت، مونزونیت، کوارتزمونزونیت، کوارتزسینیت، گرانیت و آلکالی فلدسپارگرانیت تشکیل شده است. از مهمترین ویژگی های واحد گرانیتی داشتن بافت فراوان گرانوفیری است که بیان کننده عمق کم محیط تشکیل آنها است. مطالعات ژئوشیمیایی بر دارا بودن ماهیت متاآلومین (98/0—64/0A/CNK=) و کالک آلکالن- کالک آلکالن پتاسیم بالا دلالت دارد. محتوای بالای عناصر LREE، HFSE و Zr ( ppm319-571) نشانگر منشا گرفتن این سنگ ها از مذاب پوسته ای بوده و ماگمای تشکیل دهنده این مجموعه از نوع A و زیر رده A2 است. روندهای تغییرات عناصر اصلی و کمیاب، ناهنجاری منفی Eu، نسبت 26/11- 16/2 N=(La/Lu)، پیوستگی طیف ترکیب سنگ ها و روند تفریق را نشان می دهد، نمودارهای متمایز کننده محیط تکتونیکی، گویای وابسته بودن ماگماتیسم نفوذی های غرب شیروانه به محیط حاشیه فعال قاره ای، مرتبط با مناطق فرورانش است که از ذوب پوسته قاره ای زیر صفحه رانده شده مشتق شده است. از ویژگیهای این نوع گرانیت شکل گیری آن در محیط های کششی مربوط به شکستگی های کششی موضعی است.

سازند قم با سن الیگومیوسن در ایران مرکزی به خاطر وجود نفت گیرهای چینه ای و ساختمانی از دیرباز موردتوجه زمین شناسان بوده است. متاسفانه بر روی ویژگی های ژئوتکنیکی سنگ های ولکانیکی این سازند، هیچ گونه مطالعه ای صورت نگرفته است. در این پژوهش خصوصیات سنگ شناسی، فیزیکی و مکانیکی سنگ های ولکانیکی شمال همدان (منطقه رزن-آوج) که بخشی از سازند قم می باشند؛ مورد بررسی قرارگرفته است. این سنگ ها حاصل فعالیت های ماگمایی در دوره ترشیاری در امتداد نوار ماگمایی ارومیه-دختر هستند؛ و شامل ایستگاه اول (آندزیت)، ایستگاه دوم (بازالت) و ایستگاه سوم (آندزیت) می باشند. هر سه ایستگاه در امتداد جاده همدان-تهران (ایستگاه اول و دوم در محل ترانشه، بعد از روستای ماهنیان) واقع شده اند. ابتدا طی بازدید صحرایی از منطقه موردنظر ویژگی های درزه ها و ناپیوستگی ها مورد بررسی قرار گرفت؛ وجود درزه های متعدد در ایستگاه های اول و دوم نشان دهنده تکتونیک پویا و فعالیت های گسل های مهمی چون گسل آوج در منطقه است. بعد از بازدیدهای صحرایی نمونه برداری از ایستگاه ها صورت گرفت. بر اساس مطالعات میکروسکوپی، آندزیت مربوط به ایستگاه اول، بیش تر شامل فلدسپار، هورنبلند، شیشه؛ بازالت ایستگاه دوم شامل فلدسپار، اولیوین، پیروکسن، کلسیت و شیشه؛ و آندزیت ایستگاه سوم عمدتاً دربردارنده فلدسپار، اکسیدآهن، کانی های رسی و شیشه است. خصوصیات فیزیکی شامل وزن واحد حجم خشک و اشباع، شاخص جذب آب، تخلخل، نسبت پوکی، تخلخل، وزن مخصوص، لس آنجلس، ارزش ضربه، سرعت موج P، نفوذپذیری و خصوصیات مکانیکی شامل مقاومت فشاری بار نقطه ای، برزیلی و مقاومت برشی بر اساس استانداردهای ارائه شده تعیین شد. بر اساس نتایج حاصله به طورکلی، هر سه ایستگاه شرایط خوبی را نشان دادند. اما ایستگاه اول با داشتن کم ترین میزان تخلخل و شاخص جذب آب و بیش ترین دانسیته، بیش ترین مقاومت فشاری تک محوری، مقاومت برشی و کششی را به خود اختصاص داد و در پایان مشخص شد آندزیت مربوط به ایستگاه اول مناسب ترین شرایط را برای ساخت پی، دیوار، دیواره های زیرزمینی، بالاست راه آهن و بتن را دارد.

منطقه مورد مطالعه در شمال-غرب پهنه سنندج – سیرجان و شمال- شرق سنقر در استان کرمانشاه و بین طول های شرقی "00 '19 ̊47 تا "00 '57 ̊47 و عرض های شمالی "00 '44 ̊34 تا "00 '04 ̊35 واقع شده است. بر اساس مشاهدات صحرایی و ویژگی های کانی شناسی، این مجموعه شامل انواع سنگ های نفوذی اسیدی تا حدواسط (از مونزوگرانیت تا دیوریت) و انکلاو میکروگرانولار مافیک از جنس دیوریت در واحدهای اسیدی (گرانودیوریت) این مجموعه است. مطالعات کانی شناسی و ژئوشیمایی نشان داد که سرشت ماگما متعلق به سری آلکالن، متاآلومینوس تا کمی پرآلومینوس و ماگمای گرانیتوئیدی در این منطقه از نوع I بوده و منشا ماگمای اولیه، پوسته زیرین حاصل از حاشیه ورقه همگرا است. نفوذ این مجموعه در یک محیط وابسته به قوس آتشفشانی در حاشیه فعال قاره ای می باشد که با توجه به پیشینه زمین شناسی منطقه، با فرورانش پوسته اقیانوسی نئوتتیس به زیر ایران مرکزی همراه بوده است. بر اساس استفاده ازمقدار Al در هورنبلند، فشار 42/1 کیلوبار برای نفوذ مونزودیوریت تعیین شد. استفاده از ترمومتر هورنبلند- پلاژیوکلاز دمای بین 509 تا 571 درجه سانتیگراد برای جایگزینی ماگمای مونزودیوریتی تشخیص داده شد و بر اساس کاربرد مقدار Ti در بیوتیت، دمای 489 – 755 درجه سانتیگراد برای نفوذ گرانودیوریت بدست امد. بنابراین عمق جایگزینی ماگما 7/4 کیلومتر تشخیص داده شد.

منطقه ی موردمطالعه در محدوده نوار نفوذی و دگرگونی سنندج-سیرجان، شمال شرق شهرستان سنقر در استان کرمانشاه، بین طول های جغرافیایی ´00°48-´30°47 و عرض جغرافیایی ´00°35-´30°34 واقع شده است. بر اساس مشاهدات صحرایی و ویژگی های کانی شناسی، این مجموعه متشکل از دو واحد اصلی مافیک-حد واسط و گرانیت هاست. مطالعات کانی-شناسی و ژئوشیمیایی نشان می دهند سنگ های منطقه موردمطالعه به گرانیتوئیدهای نوع I و در طبقه بندی سری های ماگمایی دارای ساب آلکالن-کالک آلکالن بوده که نمونه های گرانیتی و حد واسط کالک آلکالن پتاسیم بالا قرار می گیرند. از نظر درجه اشباع از آلومینیم (ASI)، نمونه های گرانیتی در محدوده ی کمی پرآلومین و سایر نمونه ها متاآلومین هستند.روندهای تغییرات اکسیدهای عناصر اصلی، کمیاب و کمیاب خاکی پیوستگی طیف ترکیب سنگ ها و خویشاوندی آن-ها را نشان می دهد. نمودار عناصر سازگار-ناسازگار بر نقش تبلور تفریقی در ژنز این سنگ ها دلالت دارد. با توجه به شواهد زئوشیمیایی سنگ های منطقه موردمطالعه غنی شدگی عناصر ناسازگار Th، Rb، La، Ce وNd و تهی شدگی از Nb، Ti و Eu، نسبت A/CNK کمتر از یک و نسبت A/NK بیشتر از یک و وجود کانی های هورنبلند و بیوتیت، همچنین نزدیکی نسبت های Nb/La، Nb/Ce و (La/Sm)n منطقه موردمطالعه ( به ترتیب 77/0، 4/0 و 1/4 ) به نسبت های Nb/La، Nb/Ce و (La/Sm)n پوسته (به ترتیب 46/0، 23/0 و 25/4)، می توان گفت که با مذاب های حاصل از پوسته ی زیرین همخوانی بیشتری دارد. نمودارهای تفکیک کننده محیط تکتونیکی تائید کننده نفوذ ماگما در یک محیط وابسته به قوس آتشفشانی در حاشیه فعال قاره مرتبط با فرورانش می باشد که با توجه به بیشینه ی زمین شناسی منطقه، با فرورانش پوسته ی اقیانوسی نئوتتیس به زیر ایران مرکزی همراه بوده است

کمپلکس دگرگونی سرتیپ آباد در شهرستان قروه (کردستان) بخشی از زون سنندج – سیرجان می باشد. این کمپلکس از سنگ های دگرگونی ناحیه ای شامل انواعی از شیست (آمفیبول شیست، اکتینولیت شیست، میکاشیست و گارنت شیست)، مرمر، متادیوریت، متاگابرو و پاراگنیس و نیز دگرگونی مجاورتی که شامل هورنفلس می باشد، تشکیل یافته است. بر طبق شواهد صحرایی، میکروسکوپی و آنالیز انجام شده به روش ICP- OES بر روی عناصر اصلی نشان دهنده این مطلب است که پروتولیت سنگ های آنالیز شده رسوبی است،طوری که در سنگ های هورنفلسی پروتولیت از نوع گری وک، در پاراگنیس ها از نوع آرکوزی و در شیست ها از نوع شیلی می باشد. نتایج آنالیز الکترون میکروپروب بر روی کانی بیوتیت موجود آنالیز شده نشان می دهد که این کانی در تمامی نمونه ها از نوع اولیه هستند. در شیست ها کانی بیوتیت از نوع سیدروفیلیتی تا آنیتی،در پاراگنیس ها از نوع سیدروفیلیتی،در هورنفلس ها از نوع آنیتی و در متادیوریت از نوع فلوگوپیتی است. آمفیبول های آنالیز شده در پاراگنیس ها از نوع هورنبلندی و در متادیوریت ها از نوع اکتینولیتی می باشد. گارنت ها درگارنت میکاشیست از نوع آلماندن، و پلاژیوکلازها در متادیوریت ها و متاگابروها از نوع لابرادوریتی و در پاراگنیس ها از نوع آندزیتی می باشند. جهت انجام ترمومتری از دو روش 1-دماسنجی با استفاده از تک کانی 2-دماسنجی با استفاده از تبادل بین زوج کانی ها استفاده گردید. در روش اول بیوتیت های موجود در گارنت شیست میانگین دمایی در حدود 33/585، پاراگنیس 649 ،متادیوریت 569 و در هورنفلس 647 درجه سانتی گراد را نشان می دهند. در روش دوم میانگین دمای گارنت شیست های منطقه با استفاده از کالیبراسیون های مختلف در حدود 7/410 و 7/479 درجه سانتی گراد بدست آمد

منطقه موردمطالعه در جنوب غربی شهرستان قروه (استان کردستان) روستای کنگره در زون سنندج – سیرجان واقع شده است. محدوده موردمطالعه بین طول های جغرافیایی ('30 47)، ('41 47) شرقی و ('06 35)، ('11 35) عرض های جغرافیایی شمالی قرارگرفته است. بر اساس مشاهدات صحرایی سنگ میزبان این دایک ها عمدتاً از گرانودیوریت و گرانیت تشکیل شده اند. طبق مطالعات صحرایی و کانی شناسی، دایک ها در دو گروه گابرویی و گرانیتی قابل تقسیم می باشند. دایک های گابرویی دارای ترکیب کانی شناسی پلاژیوکلاز، کلینوپیروکسن، ارتوپیروکسن و هورنبلند می باشند و بر اساس مطالعات کانی شناسی و رده بندی ژئوشیمیایی در دو گروه گابرو و گابرونوریت قرار می گیرند. طیف ترکیب سنگ شناسی دایک های اسیدی با داشتن مقادیر متفاوت کوارتز، پلاژیوکلاز، آلکالی فلدسپار در محدوده های سینوگرانیت، مونزوگرانیت، گرانودیوریت و تونالیت قرار می گیرند. دایک های فلسیک دارای ماهیت کالک آلکالن با پتاسیم بالا می باشند. تجزیه میکروپروب کانی های آمفیبول، پلاژیوکلاز، بیوتیت و پیروکسن در نمونه های مافیک (گابروها) نشان می دهد که آمفیبول ها از نوع اکتینولیت تا مگنزیو هورنبلند، پلاژیوکلازها از نوع لابرادوریت تا بیتونیت، کلینوپیروکسن از نوع اوژیت ،دیوپسید و بیوتیت ها بین دو قطب آنیت، فلوگوپیت قرار می گیرند. زمین دما-فشارسنجی با استفاده از روش های مختلف (دما-فشارسنجی بر پایهاکسیدهایAl2O3, TiO2 کانی آمفیبول ،پلاژیوکلاز-آمفیبول دمای 650تا920درجه سانتی گراد در فشار 1تا 7 کیلو بار برای گابروها به دست آمده است. روند خطی و مثبت عناصر ناسازگار در مقابل یکدیگر، نقش تبلور تفریقی در تشکیل ماگمای والد دایک های مافیک را نشان می دهد. با توجه به نمودارهای محیط تکتونیکی تمام دایک ها در یک محیط وابسته به قوس در حاشیه فعال قاره ای نفوذ کرده اند و این به واسطه غنی شدگی LILE مانند (U,Ce,Pb,Yb,Ta) و تهی شدگی HFSE (مانند Nb, Ba) بالا بودن نسبت HFSE /LILE مورد تائید قرار می گیرد. نسبت های بالای La/TaLa/Nb, و غنی شدگی LILE و LREE دایک های موردمطالعه نشان از مشتق شدن آن ها از گوشته لیتوسفری غنی شده دارد. غنی شدگی عناصر LREE نسبت به HREE نشانگر وجود فاز گارنت یا آمفیبول در سنگ منشا است که این عناصر درآن هاتمرکزیافته اند

منطقه مورد مطالعه در شرق مهاباد (استان آذربایجان غربی) و بر مبنای تقسیم بندی های ساختمانی ایران در منتهی الیه شمال غربی زون سنندج - سیرجان, یا زون ساختاری - رسوبی خوی - مهاباد قرار دارد. حضور بمب های آتشفشانی با هسته هایی از زینولیت های گنیسی حاکی از وقوع انفجار در مقاطعی از فعالیت این آتشفشانها و تشکیل سنگ های پیروکلاستیک است. این سنگ ها ترکیب بازالتی دارند و در نورم خود نفلین می سازند. مخروط های آتشفشانی در این منطقه استراتوولکان هستند. مطالعات میکروسکوپی نشان می دهد این سنگ ها دارای فنوکریست های کلینوپیروکسن در کنار الیوین با خمیره ای از میکرولیت های پیروکسن و شیشه، فضای بین کانی ها را پر می کند. بافت غالب وزیکولار و پیدایش بافت غربالی در کلینوپیروکسن ها حاکی از اقامت های کوتاه مدت ماگما در اتاقک های ماگمایی کم عمق پیش از فوران می باشد. زینوکریست های کوارتز فلدسپات و پلاژیوکلاز، حاشیه مضرس بلورهای کلینوپیروکسن و منطقه بندی ترکیبی موجود در این بلورها نشانه های وقوع آلایش پوسته ای و عدم تعادل ماگمایی هستند. سنگ های پیروکلاستیک مورد بررسی در سری آلکالن قرار می گیرند و در نمودارهای هارکر شاخصه های وقوع تبلور تفریقی را نشان می دهند. چنانکه با کاهش میزان MgO و پیشرفت روند تبلور میزان CaO,FeO و TiO2 نیز کاهش می یابد و محتوی SiO2 افزایش پیدا می کند. از نظر محیط تکتونیکی این گدازه ها وابسته به محیط های کششی آغازین ریفت های درون صفحات قاره ای هستند. از نظر ژئوشیمیایی آنومالی منفی در Ti, Zr ,Rb ,Nb ,Ta ، و آنومالی مثبت pb و U, غنی شدگی از عناصر LILE چون Ba, Th و غنی شدگی از عناصر نادر خاکی سبک نسبت به عناصر نادر خاکی سنگین عدم ثبات نسبت های Ce/Pb و Nb/U و تغییرات نسبت های عناصر Zr در برابر Nb و Ce, همراه با مقادیر بالای N(La/Yb) از شاخص های وقوع آلایش پوسته ای است. نسبت های پایین Zr/Nb و Y/Nb, مقادیر مثبت ∆Nb و 1>Nb/La منشا گرفتن سنگ های آتشفشانی مورد بررسی را از یک منشا مشابه OIB غنی شده لیتوسفریک نشان می دهد. با توجه به مطالعات صحرایی و وجود انواع گسل ها در منطقه مهاباد، نقش آشکار این شکستگی ها در صعود ماگما به سطح زمین آشکار است و کشش های سطحی ناشی از ژئوتکتونیک فشارشی که در زون های امتداد لغز به شکل کششی خود را بروز می دهد عامل مهمی در ایجاد این سرزمین های بازالتی (پیرو

///////////

//

///

000

000

///

//////

///

//